بر اساس افسانه‌ای، هنگام ساخته شدن شهر سمرقند، پلنگی از کوه‌های زرافشان فرود آمد. آن پلنگ در خیابان‌ها پرسه زد و به خانه‌ها نزدیک شد و سپس به کوهستان بازگشت. از آن زمان به ساکنان سمرقند “پلنگ” گفته می‌شود. تمامی پرچم‌ها و نشان‌های رسمی سمرقند دارای نقش پلنگ هستند. این افسانه را ابو سَند عبدالرحمان بن محمد ادریس نقل کرده است.

 بناهای تاریخی زیادی در سمرقند دارای نشان پلنگ یا شیر به عنوان نمادی از بزرگی و قدرت مردم سمرقند هستند. نماد پلنگ را نه تنها در بناها بلکه در صنایع‌دستی و ارز رایج ملی نیز می‌توان یافت.
مشهورترین نقش پلنگ سر در ورودی “مدرسه شیردار” نصب شده است. “Sher” در فارسی به معنای “شیر” است. گفته می‌شود ایرانیان نماد شیر را به سمرقند آورده‌اند، اما در دوره حکومت اعراب و عثمانیان ”پلنگ” جایگزین آن شد. از آن موقع به بعد این نماد، قدرت و عظمت سمرقند بزرگ را نشان می‌دهد.