اسب های آسمانی فرغانه

امپراطور سلسله ی هان، وو تی، در 104 سال قبل از میلاد، سواره نظام 60 هزار نفری چینی را به دایوان اعزام کرد. جنگ بر سر آرگاماک ها بود كه در همه ی منابع، از آنها به عنوان «اسب های آسمانی فرغانه» نام برده می شود. قدرت و استقامت بسیار و «عرق های خونی» از ویژگی این اسب ها بود كه چینی ها، این موارد را نشانه ی منشا الهی این اسب ها قلمداد می کردند. این اسب ها، از دید چینی ها، همانند «اسبهای آسمانی» بودند که می توانستند در «سرزمین جاودانه ها» قرار گیرند. امپراطور چین، وو تی، مخصوصا به این دلیل آرزوی وصال این اسب های فلکی را داشت که آنها راهی برای جاودانه شدن محسوب می شدند. «اسب های آسمانی» به شیء مورد پرستشی در چین تبدیل شدند. حتی شاعران، قصیده هایی در مورد آنها سروده اند. اما راز عجیب و غریب بودن این اسب های سواری و «عرق خونی» آنها، توسط انگلی توضیح داده شده است که زیر پوست این اسب ها فرو رفته و چنین اثر غیرمعمولی را ایجاد می کند.

 

با این حال، این مطلب در قرن 20 کشف شد و در قرن دوم قبل از میلاد، اسب های سواری به موضوعی پرستیدنی تبدیل شده بودند. چینی ها پس از شکستشان در 104 سال قبل از میلاد، دوباره به دایوان حمله کردند، اما این بار فرغانه مجبور به سازش شد: آنها متعهد شدند که سالانه 300 اسب برای ارتش امپراتور چین تأمین کنند.

 

تاکنون بحث بر سر منشا این اسب ها همچنان مطرح است. مسافر چینی و فرستاده شاهنشاهی، ژانگ کیان در این خصوص نوشته است: «دایوان دارای کوه های بلندی ست. اسب هایی در این کوه ها وجود دارند که دستیابی به آنها غیرممکن است: به همین دلیل، پنج سد رنگی، یعنی به رنگ روشن، انتخاب شده و در دامنه ی کوه ها، برای جفت گیری با اسب های نر کوه  قرار گرفته اند. کره اسب های حاصل از آن سدها، عرق های خونی می ریزند و بنابراین در زمره ی نژاد آسمانی اسب ها قرار می گیرند.

 

نباید اهمیت منشأ «آسمانی» آرگاماک ها را دست کم گرفت، اما باید توجه داشت که دلیل اصلی مالکیت این اسبها، به واسطه ی جنگ علیه هون ها تقویت شد که در آن زمان، آسیب زیادی به مرز با چین وارد کرد. هون ها، همانند سایر عشایر، سواران کاملاً مسلحی به نام کاتافراکت داشتند که سوارکاران چینی سوار بر اسب های کوچکتر و آسیب پذیر تر نمی توانستند در برابر آنها مقاومت کنند. بنابراین، چینی ها تمایل تصاحب اسب های سواری آسیای میانه را داشتند که در آن زمان، به عنوان بهترین نژاد شناخته می شدند.

 

طبق برخی گمانه زنی ها ،امروزه اسب های آخال تکه در ترکمنستان، که به عنوان یکی از بهترین نژادها در جهان شناخته می شوند ، ممکن است از اجداد آن «اسب های آسمانی» باشند.