کنار ساحل سیاب و شاخه‌ای از رودخانه زرافشان، یک مکان مقدس وجود دارد که یادگاری از پیامبر کتاب مقدس عهد قدیم، دانیال است. روایت دیگری می‌گوید که یادگارهای دانیول (یا دانیر) با واعظ و سخنورعرب، یعنی قاسم بن عباس[1] ارتباط دارد. با این حال، تمام روایات موافق هستند که دانیر مقدس است و تمام زائران از هر سه دین برای پرستش او میشتابند.
این تفکر وجود دارد که روح دفن شده این قدیس از سمرقند محافظت میکند و برای مردم ثروت و سعادت به همراه دارد. معتقدان برای دعا به این آرامگاه می‌آیند. به خصوص اینکه زائران مسافر چشمه نزدیک به این آرامگاه را میپرستند.
چه کسی واقعا در آرامگاه سمرقند دفن شده است؟ بر اساس یک افسانه، یادگارهای دانیال مقدس به وسیله امیر تیمور جمعآوری شدهاند. این افسانه می‌گوید که تیمورلنگ[2] از آسیای صغیر شروع به لشکرکشی نمود و و تقریبا تمام شهرها را تصرف نموده است، اما این لشکر بزرگ به یک شهر کوچک در ایران به نام سوسا[3] رسید که نتوانست آن را تصرف کند، زیرا مردم مقاومت غیرقابل انتظاری از خود نشان دادند و شهر را به دست لشکر غیر قابل شکست ندادند. امیر تیمور از مردم محلی و معلم معنوی خود پرسید که چرا نمیتواند این شهر را تصرف کند و آنها به او پاسخ دادند که این شهر به وسیله روح دانیال مقدس، پیامبر عهد قدیم محافظت میشود. تیمورلنگ دستور داد که حمله متوقف شود و از مردم خواست که به او مقبره این قدیس را نشان دهند. او مدتی زمان خود را در کنار مقبره گذراند و دولت را متقاعد کرد که آن را تسلیم کنند و روز بعد کاروانی را با بقایای مقبره این قدیس به سمرقند فرستاد.
بر اساس افسانه‌ای دیگر، زمانی که کاروان به سمرقند رسید، ناگهان شترها نزدیک مکانی که شبیه سوسا بود متوقف شدند و دیگر حرکت نکردند. هر چقدر شتربانان تلاش کردند شترها تکان خوردند. سپس آنها تصمیم گرفتند که بقایا این قدیس را دفن کنند و بعدها مقبرهای بر روی آن بسازند.
بر اساس یک روایت دیگر، این آرامگاه بقایای پیامبر طبا[4] را نگه می‌دارد. این نسخه که در «کندیای صغیر» ذکر شده است، به سخنان شیخ حاج عبدالدران[5] سمرقند اشاره میکند که: «یکی از پیامبران خدا از رودخانه جیحون (آمودریا) گذشت و به سمرقند رسید. او یک پیشگوی ماهر بود و مردم سمرقند به او احترام می‌گذاشتند. او در آنجا زندگی کرد و در همان جا هم فوت کرد. مردم او را پیامبر طبا میخواندند (پیامبر طبا به زبان عربی). پیامبر گفت: «من، محمد فرزند عبدالله، کمال دانش و رازهای جهان را در کنار این مقبره یافتم. و هرکس که می‌خواهد این وحی را بشنود باید در مزار این پیامبر در هر جمعه دعا کند».
افسانه دیگری وجود دارد که این آرامگاه بقایای دانیول، یکی از دستیاران قاسم ابن عباس را نگه می‌دارد. این نسخه به وسیله تاریخدان عرب، ابو توهیر هاج[6] در کتابش به نام «سماریا[7]» (در اواخر قرن نوزدهم) بیان شده است. او می‌نویسد که بسیاری از مردم دانیال را با قدیس عرب؛ حاج دانیول اشتباه می‌گیرند. او همراه با قاسم بن عباس برای تبلیغ اسلام به سمرقند آمد و پسر عموی محمد پیامبر بود. بر اساس این افسانه، حاج دانیل احترام بسیار زیادی در سمرقند داشت.
