درباره صنعت

ازبکستان که ششمین تولیدکننده بزرگ پنبه است، دارای رتبه سوم صادرات پنبه نیز بود، اما طی سال های اخیر به علت تمرکز بر صادرات محصولات دارای ارزش افزوده بیشتر، صادرات پنبه خام را کاهش داده است.

صنعت پوشاک و منسوجات، و البسه کشباف تشکیل دهنده بخش استراتژیک اقتصاد ازبکستان است و سبب اشتغال زایی بالا برای مردم، کمک به پتانسیل های اقتصادی و صنعتی، و اعتبار بین المللی این کشور شده است. موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد ازبکستان سبب فراهم ‌شدن امکان گفتگوی اقتصادی مستقیم این کشور با بسیاری از کشورها، و پیگیری همکاری تجاری سودمند با کشورهای اروپایی و آسیایی شده است.

صنایع سبک به طور سالیانه قابل توسعه هستند. معرفی فن آوری های نوین تولیدی و بکارگیری تجهیزات مدرن دارای کارایی بالا توام با مدیریت کارآمد، موجب تضمین بالا بودن بهره وری نیروی کار واحدهای صنعتی و افزایش توان تولیدی صنعت می شود. جمهوری ازبکستان سالهای متمادی تنها الیاف پنبه را صادرات می نمود، اما اکنون نه تنها به عنوان تامین کننده الیاف پنبه، بلکه به عنوان صادر کننده محصولات نساجی به ویژه محصولات تکمیل شده نیز از فرصتهای نامحدودی جهت دستیابی به جایگاهی پیشرو در بازار جهانی نساجی برخوردار است.

صنایع سبک ازبکستان یکی از صنایع پیشرو و پویای در حال توسعه به شمار می رود. طبق گفته کمیته آمار دولتی، این صنعت در سال 2017، با سهم تولید ناخالص داخلی حدود 4٪، و بیش از ۴۴٪ تولید کالاهای مصرفی غیر غذایی  توانسته است حدود 30٪ از کل صنایع کشور را به خود اختصاص دهد. رشد سالانه تولیدات صنعتی سالهای اخیر آن حدود 18٪ و صادرات آن 10٪ بوده است.

ازبکستان یکی از بزرگترین تولید کنندگان الیاف نساجی طبیعی، نخ پنبه و البسه کشباف در سطح جهان است. جمهوری ازبکستان دارای بیش از 7000 شرکت نساجی با ظرفیت سالانه‌ای به شرح زیر است:

طبق فرمان رئیس جمهور ازبکستان در تاریخ 14.12.2017 به شماره DP-5285 امکان نقدینگی JSC “Uzbekyengilsanoat” و ایجاد انجمن “Uztuqimachiliksanoat” (صنعت نساجی ازبکستان) فراهم شد. اصلاحات و استراتژی های مطلوب برگزیده شده و مدیریت کارآمد انجمن “صنعت نساجی ازبکستان”، امکان رشد مثبت شرکت های نساجی داخلی را فراهم آورد. هم اکنون در انجمن، بیش از 1600 تولید کننده متحد و عمده بازار نساجی ازبکستان وجود دارد که تشکیل دهنده بخش عظیمی از تولید صنایع سبک، به ویژه پردازش 706 هزار تن الیاف پنبه و تولید 510 میلیون متر مربع از پارچه‌های گوناگون زیر هستند:

·       پارچه تریکو – 89 شرکت؛

·       البسه کشباف تکمیل شده – 495 شرکت؛

·       پوشاک – 354 شرکت؛

·       جوراب بافی – 54 شرکت؛

·       خرازی های منسوجات – 20 شرکت.

در همان دوره، با مشارکت سرمایه گذاران خارجی از کشورهای چین، کره جنوبی، روسیه، هند، سنگاپور، آلمان، سوئیس و سایر کشورها، 300 شرکت نساجی دیگر نیز تاسیس شد.

شرکت های عضو انجمن، محصولات دیگری با ویژگی های خاص و از طیفی گسترده اعم از محصولات پزشکی، منسوجات غیر بافتنی، تامین محصولات نمدی، لباس کار، پارچه های حوله‌ای را تولید می کنند. علاوه بر آن، به معرفی و توسعه نسل جدیدی از محصولات نوآورانه پرداخته‌اند.

بخش عمده افزایش ارزش افزوده در زنجیره تولیدات صنعت نساجی مرهون تولیدات پنبه‌ای حوزه دوخت لباسهای بافتنی و پوشاک است.

به علت اهمیت صنعت نساجی در توسعه اقتصادی کشور، ازبکستان در حال اجرای برنامه عملی سازی اقدامات لازم جهت توسعه بیشتر صنعت نساجی، پوشاک و لباس کشباف طی سال های 2017 تا 2019 است. بر اساس این برنامه، تولید نخ پنبه باید تا سال 2020 به 2.5 برابر افزایش یابد، همچنین تولید پارچه های تکمیل شده به 2.8 برابر، پارچه های ابریشم 2.7 برابر، مواد غیر بافتنی 1.5 برابر، پارچه تریکو 2 تا 7 برابر افزایش یابند. همچنین 3.2 برابر شدن تولید پوشاک، ۲.۱ برابر شدن البسه کشباف، ۲.۱ برابر شدن تولید ابریشم خام نیز برنامه ریزی شده است. چنانچه حجم تولید پارچه تا سال 2011 بالغ بر 85.63 میلیون متر مربع باشد، این رقم تا سال 2020 فراتر از 459.2 میلیون متر مربع خواهد شد و جهش 5.4 برابری تولید تضمینی خواهد بود.

صادرات

ارزش تقریبی صادرات منسوجات در سال 2017 حدود 1.2 میلیارد دلار بوده است. این در حالی است که در طول بحران، قیمت مواد اولیه و انواع اصلی محصولات نساجی با کاهشی قابل توجه روبرو شده بود.

کشورهای اصلی صادرکننده پارچه عبارتند از: روسیه (36.8٪)، ترکیه (18.8٪)، چین (16.2٪)، کشورهای اتحادیه اروپا (15.3٪)، کره جنوبی (5٪).

نامگذاری پارچه های صادراتی به این صورت است:

·       نخ پنبه – 67.2٪ ؛

·       پارچه های پنبه ای – 7.3٪ ؛

·       پارچه های پنبه ای کشبافت – 6.2٪ ؛

·       پوشاک کشبافت دوخته شده – 17.4٪؛

·       سایر محصولات نساجی – 6.4٪.

میزان الیاف پنبه پردازش شده توسط مصرف کنندگان داخلی به 50٪ از حجم تولید رسید.

واحدهای نساجی مدرن مانند رنگرزی، پرداخت کردن، بافندگی و خیاطی به بهره برداری رسیدند.

به علت پایین بودن سطح فرآوری مواد اولیه، میزان صادرات محصولات نساجی در ازبکستان ناچیز است. چنانچه حجم صادرات محصولات نساجی جمهوری ازبکستان در سال ۲۰۱۶، 1 میلیارد و 146.5 میلیون دلار باشد، میزان صادرات منسوجات چین 104.6 میلیارد دلار، ترکیه 10.9 میلیارد دلار، هند 16.2 میلیارد دلار، بنگلادش 1.76 میلیارد دلار، پاکستان 7.68 میلیارد دلار خواهد بود. رشد صادرات صنعت نساجی (به استثنای الیاف پنبه) در سال های 2012 تا 2016  به 132.5 رسید. سهم صادرات از کل حجم کالاهای سال 2016 بالغ بر 40 درصد بوده است. از این رو، علیرغم سهم ۳.۶ درصدی ازبکستان در تولیدات جهانی الیاف پنبه، سهم این کشور در تولیدات جهانی پارچه، لباس کشبافت و البسه تکمیل شده بسیار اندک است.

علل سرمایه گذاری

·       بازاری که در آینده با توسعه زنجیره خرده فروشی سازمان یافته، شاخص های مطلوب دموگرافیک، افزایش سطح درآمدی و تغییر الویت های کیفیت محصولات تجاری به راحتی به رشد خواهد رسید.

·       دارای ترجیحات و مشوق هایی جانبی برای تولیدکنندگان، از جمله معافیت ۱۰ساله از پرداخت مالیات و گمرک، بسته به میزان سرمایه گذاری.

·       خصوصی سازی و اجاره دارایی های دولتی با شرایطی مطلوب و هزینه پایین برای سرمایه گذاران خارجی همراه با الزام به سرمایه گذاری وجوه.

·       وفور و در دسترس بودن مواد اولیه تولید، اعم از پنبه، پشم، ابریشم، جوت و الیاف مصنوعی.

·       مزایای قابل قیاس به لحاظ نیروی کار ماهر و هزینه های تولیدی تولیدکنندگان اصلی پارچه سرتاسر جهان.

·       سیاست دولتی با هدف حمایت از سرمایه گذاران و حقوق مالکیت خصوصی.

·       وجود زنجیره ارزش کامل محصولات نساجی داخلی، از تولید الیاف طبیعی گرفته تا تولید نخ، پارچه و لباس، که نسبت به کشورهایی مانند ویتنام ، بنگلادش و … مزیت محسوب می شود.

·       حضور بخشهای صنایع دستی سنتی، مانند دستگاه های بافندگی و صنایع دستی.

سرمایه گذاری ها

طی 15 سال تحت چارچوب اجرای 300 پروژه سرمایه گذاری، حدود 2.5 میلیارد دلار به صنعت نساجی جذب شد، که 575.3 میلیون دلار آن مربوط به ۳ سال اخیر است. بیش از 80٪ سرمایه های خارجی جذب شده مربوط به کشورهایی همچون چین، کره جنوبی، سوئیس، سنگاپور، انگلستان، آلمان، هند و ترکیه است.

شاخص های تجهیزات فنی اماکن صنعتی افزایش یافت. بیش از 1.6 میلیون دوک‌ نخ ریسی، 100 هزار اتاقک که تشکیل دهنده 89.3٪ از محوطه فعلی تجهیزات تکنولوژیکی هستند، به بهره‌برداری رسیدند.

سیاست سرمایه گذاری مستقیم خارجی

دستورالعمل ها

·       اجرای بازتجهیز صنایع فنی و فناورانه مداوم فعلی و ایجاد صنایع نوین دارای فناوری پیشرفته، از جمله جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی.

·       ایجاد شرایط افزایش سطح پردازش الیاف پنبه؛

·       گسترش محصولات رقابتی تکمیل شده ، اشباع بازار داخلی با محصولات تکمیل شده؛

·       افزایش توان صادرات صنعتی، فراهم نمودن مشاغل جدید، بهبود سیستم آموزشی و بازآموزی کارکنان.

·       بازسازی ماشین آلات تولیدی نساجی؛

·       ایجاد ظرفیت های تولیدی بیشتر جین، پارچه های تریکو، جوراب بافی و منسوجات فنی.

برای بنگاه های اقتصادی دارای سرمایه گذاری خارجی، چه ترجیحات و امتیازاتی در نظر گرفته شده است

در راستای برانگیختن و افزایش حجم تولید صادرات جمهوری ازبکستان، سیستم لاینفکی از مزایا و ترجیحات مالیاتی شرکت های صادرکننده ایجاد شده است.

به عنوان مثال، به فروش کالاهای صادراتی فناپذیر توسط تولید کنندگان آن، به استثنای انواع خاص کالاهای مشمول مالیات که توسط کابینه وزیران جمهوری ازبکستان تعیین شده اند، مالیات غیر مستقیم تعلق نمی گیرد.

به گردش مالی ارز خارجی حاصل از فروش کالاهای صادراتی (به استثنای فلزات گرانبها) مالیات بر ارزش افزوده با نرخ صفر تعلق می گیرد.

نرخ مالیات بر سود و دارایی شرکت های صادر کننده (به استثنای فروش کالا)، بسته به سهم صادرات کالای آنها از کل حجم تولیدیشان (کارها، خدمات) برای FCC کاهش می یابد: ۳۰٪ کاهش برای سهم صادرات 15 تا 30٪ ؛ ۵۰٪ کاهش برای سهم صادرات 30 درصدی یا بیشتر. نرخ مالیات شرکت های خرد و نوپا نیز بر همین منوال کاهش می یابد. علاوه بر این، شرکتهای خرد و بنگاههای کوچک از فروش الزامی 50٪ درآمد ارزی خود که از صادرات کالاهای تولیدی شان (کارها، خدمات) حاصل شده، معاف هستند. این امر امکان هدایت وجوه ارزی بنگاه ها را در جهت تقویت و توسعه اثربخش توان تولیدی آنها فراهم می کند.

مشوق های جانبی توسعه توان صادرات صنعت نساجی به امری معمول بدل شدند، بر این اساس، تا 1 ژانویه 2016، شرکت های نساجی جمهوری ازبکستان که ۸۰ درصد یا بیشتر محصولات خود مانند محصولات نیمه تمام (نخ، پارچه، پارچه تریکو و نخ ریسی از چوب پنبه) به FCC می فروشند، از مالیات بر دارایی معاف هستند.

لغو حق گمرکی صادرات انواع کالاها (کارها، خدمات) و صدور مجوز صادرات کالاها (کارها، خدمات) به استثنای کالاهای خاص، از دیگر مشوق های جانبی شرکت ها برای مشارکت در صادرات است.

از آگوست 2011، نرخ ترخیص جدیدی برای صادرات کالاهای گمرکی تصویب شد که در مقایسه با کالاهای موجود در آن زمان حداقل 2 برابر کاهش داشت.

آن دسته از شرکتهای دارای سرمایه گذاری خارجی که در عملیات صادرات و واردات مشارکت می کنند، در مرکز توجه قرار می گیرند. به ویژه آنکه در بند 9 فرمان رئیس جمهور ازبکستان در تاریخ 10 ژانویه 2012 به شماره DP-4434، مزایا و امتیازات متعددی به شرکت های مذکور اعطا شده است.

لذا، شرکت های دارای سرمایه گذاری خارجی با رعایت الزامات مقررات جمهوری ازبکستان، مستقلا به صادرات و واردات می پردازند. همچنین، صادرات محصولات تولیدی نیازمند مجوز و سهمیه نیست. بعلاوه، طبق قوانین جمهوری ازبکستان، این دسته از اشخاص حقوقی حق واردات بدون مجوز محصولات مورد نیاز در امر تولید را دارند.

طبق دستورالعمل مالیاتی جمهوری ازبکستان و فرمان رئیس جمهور در تاریخ 11 آوریل 2005 به شماره DP-3594 در باب “اقدامات جانبی جهت افزایش جذب مستقیم سرمایه گذاران خارجی و خصوصی”، روشی برای اعمال امتیازات مالیاتی تعیین گردید و مشارکت شرکت های جذب کننده سرمایه گذاری های خارجی در صندوق راه جمهوری خواهان اجباری شد.

طبق قانون مالیات جمهوری ازبکستان، شرکت های جذب کننده سرمایه گذاری مستقیم خارجی، که در زمینه تولید محصولات بخش های اقتصادی متخصص هستند، بر حسب فهرست مصوب از مالیات های زیر معاف هستند: مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی؛ مالیات بر دارایی؛ مالیات بر بهبود و توسعه زیرساخت های اجتماعی؛ پرداخت مالیات واحد؛ مشارکت اجباری در صندوق راه جمهوری خواهی.

بر اساس فهرست مصوب، بنگاه های اقتصادی متخصص در زمینه تولید صنایع اقتصاد متشکل از شرکت هایی است که سهم درآمد تولیدی آنها در بخش های اقتصاد، حداقل ۶۰ درصد کل حجم فروش سال گزارش شده است. در کل طبق فهرست مصوب، منافع به شرکت های متخصص در زمینه تولید محصولات بخش های اقتصادی تعلق می گیرد.

منافع مالیاتی:

الف) زمانی ارائه می شوند که حجم سرمایه گذاری مستقیم خارجی خصوصی برابر با (معادل) مبالغ زیر باشد:

·       از 300 هزار دلار به 3 میلیون دلار طی مدت 3 سال.

·       بیش از 3 میلیون دلار تا 10 میلیون دلار طی مدت 5 سال.

·       بیش از 10 میلیون دلار طی مدت 7 سال؛

ب) مزایا تحت شرایط زیر اعمال می شوند:

·       استقرار یافتن شرکتها در تمامی شهرها و شهرک های روستایی جمهوری ازبکستان، به استثنای شهر و منطقه تاشکند؛

·       اجرای نمودن امر سرمایه گذاری مستقیم خارجی خصوصی توسط سرمایه گذاران خارجی، بدون ارائه ضمانت نامه به جمهوری ازبکستان؛

·       اطمینان یافتن از سهم حداقل ۳۳ درصدی مشارکت کنندگان خارجی در سرمایه مجاز شرکت؛

·       سرمایه گذاری خارجی در قالب انواع ارزهای قابل تبدیل آزاد یا تجهیزات جدید و تکنولوژیک مدرن؛

·       ‏هدایت حداقل 50 درصد درآمدهای دریافتی حاصل از تأمین مزایا طی دوره استفاده از آنها، با هدف سرمایه گذاری مجدد در راستای توسعه بیشتر شرکت.

ج) حتی در صورت بدتر شدن شرایط سرمایه گذاری به موجب قوانین متعاقب، باز هم طی کل دوره ضمانت شده، معتبر هستند.

شرکتهایی که از معیارهای مقرر اعطای مزایا برخوردار هستند، از زمان ثبت رسمی خود از پرداخت مالیات و مشارکت اجباری در صندوق راه جمهوری خواهی معاف می شوند. چنانچه بنگاه اقتصادی در دوره پس از تاسیس (ثبت رسمی) مطابق معیارهای مقرر اعطای مزایا واجد شرایط شود، درست از زمان تطبیق شرایط شرکت با ضوابط مقرر شده اعطای مزایا، از حق استفاده از مزایا برخوردار خواهد بود. در این حالت، زمان بهره‌گیری از مزایا از زمان تأیید شرایط شرکت مورد نظر با معیارهای مقرر اعطای مزایا آغاز می گردد، اما این دوره تنها تا هفت سال پس از تاریخ درخواست مزایا ادامه پیدا میکند.

حق امتیازات تنها به شرکتهایی اعطا می شود که سرمایه مجاز (وجوه) آنها مطابق شرایط مقرر شده در قانون  است. همزمان، شرکت طی دوره ای که باید سرمایه مجاز (وجوه) خود را مطابق قانون تشکیل دهد، از حق استفاده از منافع برخوردار خواهد بود.

حداقل 50 درصد درآمد دریافتی حاصل از ارائه امتیازات مالیاتی و کسورات اجباری صندوق راه جمهوری خواهی در طول دوره استفاده، به سمت سرمایه گذاری مجدد با هدف توسعه آتی بنگاه اقتصادی هدایت می شود. همزمان، سرمایه گذاری مجدد به هدایت درآمد دریافتی حاصل از مزایای ارائه شده جهت توسعه شرکت، بدون توزیع آن بین بنیان گذاران نیز اطلاق دارد. درآمد دریافتی حاصل از مزایا، به مزایای اقتصادی (افزایش باقی مانده سود شرکت) آزادسازی وجوه کسب شده به موجب معافیت از مالیات اشاره دارد.

در عین حال، چنانچه طی دوره مجاز بهره‌گیری بنگاه اقتصادی از مزایا، سهم سرمایه گذاری خارجی به زیر 33 درصد سرمایه مجاز شرکت کاهش یابد، و میزان سرمایه گذار خصوصی مستقیم کاهش نیابد، سایر الزامات قانونی مقرر نیز برای چنین شرکت هایی محفوظ باقی می ماند.

چنانچه طی مدت استفاده از مزایا، یکی از سرمایه گذاران خارجی تصمیم به بازگرداندن سود و صدور سرمایه بگیرد، انجام این عمل توسط سرمایه گذار خارجی تنها پس از بازپرداخت بودجه مزایای تخصیص یافته به دوره پیش از بازگرداندن سود و صدور سرمایه صورت می گیرد.

فرصت سرمایه گذاری

·       تولید پیراهن (پارچه های پشمی؛ محصولات رنگرزی شده و تکمیل شده؛ لباس های آماده)؛

·       تولید محصولات جین (نخ پنوماتیک؛ جین؛ محصولات جین)؛

·       تولید محصولات تریکو (نخ کاردی، پارچه تریکو، محصولات رنگرزی شده و تکمیل شده، محصولات تریکو).

[عنوان سو اسپویلر= ”سرمایه گذاران خارجی”]

تجهیزات بافندگی

·       «دورنیه» (آلمان)،

·       «سومت» ، «ویماتکس» (ایتالیا)،

·       «پیکانول» (بلژیک)،

·       «سولزر» (سوئیس)،

·       «تویوتا»، «تسوداکوما» (ژاپن) و سایرین؛

تجهیزات ریسندگی

•       «ریتر» (سوئیس)،

•       «شلافورست» ، «ترخلر» (آلمان)،

•       «ساویو» (ایتالیا)،

•       «ساورر» (آلمان)،

•       «تویوتا»، «هاوا»، «موراتا» (ژاپن)،

•       FA-225»، «FA-0013» ، «FA-515» ، «FA-517» (چین) و سایرین؛

تجهیزات بافندگی

·       «اوریزیو» (ایتالیا)،

·       «تروت» ، «مایر و سی» (آلمان)،

·       «پای لانگ» (تایوان)،

·       «کائو هنگ» (چین)،

·       «سانیانگ» (کره) و سایرین؛

تجهیزات خیاطی

·       «پافاف» (آلمان)،

·       «ریمولدی»، «اوریزیو» (ایتالیا)،

·       «ایگل»، «گربر» (ترکیه)،

·       «اوشیما»، «جوکی»، «برادر»، «یاماتو» (ژاپن)،

·       «سیروبا» (تایوان)،

·       «سان استار» (کره جنوبی)؛

تجهیزات آزمایشگاهی

·       «مسدان» (ایتالیا)،

·       استر (سوئیس)

چشم اندازها

قطعنامه صادر شده در پایان سال 2016، منعکس کننده نیت دولت این کشور جهت تقویت سیاست جذب سرمایه گذاران خارجی به صنعت نساجی و ایجاد فرصت های فراوان صادرات است. از ابتدای ژانویه 2017:

– فروش اجباری عواید حاصل از صادرات کالاهای مصرفی غیر غذایی به بانک های مجاز لغو شد؛

– موسسات نساجی از پرداخت حق گمرکی (به استثنای هزینه های ترخیص کالا از گمرک) واردات آن دسته از تجهیزات و اجزای فنی که در جمهوری ازبکستان تولید نمی شوند، معاف هستند، زیرا این نوع واردات به نوسازی تجهیزات تولیدی کمک می کند؛

– تولیدکنندگان محصولات نساجی از پرداخت مالیات بر سود، مالیات بر دارایی و مالیات واحد شرکت های کوچک و نوپا و همچنین مشارکت اجباری در صندوق جمهوری خواهی معاف هستند، تا شرکت ها با استفاده از وجوه اندوخته شده، تجهیزات فنی شرکت های صنعت نساجی را ارتقا بخشند؛ 

– به واحدهای صنعت سبک اعم از مشاغل نوپا و کارآفرینان خصوصی، خدمات بازاریابی، اطلاعاتی و مشاوره ای ارائه می گردد. به بیانی دیگر، حمایت از برگزاری رویدادهای تبلیغاتی، ارائه توان صادراتی در نمایشگاه های بین المللی و رسانه های چاپی، قابل انتظار است؛

– طبق برنامه ریزی انجام شده، محصولات شرکت های صنایع سبک، به واسطه قراردادهای مستقیم تجارت برون مرزی تولید می شود.

اقدامات صورت گرفته در زمینه توسعه صنعت نساجی باید به ارتقا سطح توسعه صنعت، رقابت پذیری صنعت نساجی داخلی در بازار جهانی و متعاقباً بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کنند.

ضمانت ها و اقدامات حفاظت از سرمایه گذاران خارجی

·       قانون مصوب جمهوری ازبکستان در تاریخ 30 آوریل 1998 به شماره 611-I با عنوان: “ضمانت ها و اقدامات حمایتی از حقوق سرمایه گذاران خارجی”