چیمگان
یکی از بهترین مقاصد طبیعتگردی، مکانی تماشایی است که در منطقۀ تاشکند واقع شده است- یعنی رشته کوههای چیمگان. ارتفاع بالاترین نقطۀ کوه بزرگ چیمگان، 3309 متر بالاتر از سطح دریا است؛ و در نزدیکی آن، قلۀ کوچک چیمگان واقع شده که ارتفاع آن به 2097 متر میرسد.
برای گردشگری در تنگدرههای بین دو کوه، گشت و گذار در غارها و صخرهها، و تماشای آبشارها، استفاده از پیستهای اسکی و تله کابینها، این مکان، فضای ایدهآل محسوب میشود. از سرتاسر ازبکستان، کوهنوردان، پاراگلایدرها و علاقهمندان به ورزشهای سنگین به اینجا میآیند.
تعطیلات زمستانی را میتوان در یکی از تفریحگاههای اسکی واقع در این منطقه گذراند- تفریحگاههایی مانند امیرسوی، بلدرسای و چیمگان، که به مسیرهای دارای تله اسکی و طناب یدککش مجهز هستند. در طول فصل گرم، میتوانید برای برنامههایی مانند پرواز با پاراگلایدر یا کوهنوری در کوه بزرگ چیمگان به این منطقه سفر کنید.
به علاوه، در دره چیمگان نیز مناطقی تفریحی برای گردشگران وجود دارد که میتوانید اوقات فراغتی پر جنب و جوش را سپری نموده و در عین حال استراحتی آسودهخاطر را تجربه کنید.
سالن تئاتر مجلل علیشیر ناوویی
سالن تئاتر مجلل آکادمیک دولتی ازبکستان، تحت عنوان علیشیر ناوویی، در ژوئن 1939 بنا نهاده شد. این سالن تئاتر، یکی از بهترین و برجستهترین سالنهای اپرا و باله در ازبکستان است. این سالن تئاتر، از تاریخچهای فاخر برخوردار است و رویدادهای مهمی در آنجا برگزار شدهاند.
سردمدار آغاز تاریخ تئاتر، هنرمندی ازبکستانی به نام محدین کاری-یاکوبوف (Muhiddin Kari-Yakubov)بود، که در سال 1929، به رهبری وی، دوستداران گروه کنسرت و گروه هنرپیشگان فعال در حوزۀ قومشناسی، یک نمایش تئاتر حرفهای به نمایش درآوردند، که سرپرستی گروه رقص آن، توسط هنرمند معروف، تامارا خانوم انجام شد.
نخستین نمایش اپرای قومی، تحت عنوان «بوران»، در سال 1939 اجرا شد، که در میان مخاطبان و منتقدان، بازخورد موفقی کسب نمود. پس از آن، اپراهای دیگری نظیر «یوجین اونگین»، «گلسرا» و بالههایی مانند «کوپلیا»، «گل خشخاش قرمز»، «دون کیشوت»، «رقاص باله» در آنجا، نمایش داده شدند.
این سالن تئاتر، در مرکز تاشکند در خیابان اسلام کریموف قرار دارد. اطراف محوطۀ ساختمان، با پارکی زیبا احاطه شده که دارای تعداد زیادی درختان زینتی و یک فوارۀ آبفشان است.
تالار تماشاچیان، دارای یک لژ و دو طبقه است، که گنجایش پذیرش 1440 نفر را دارد. دیوارهای سالن، با آذینهای آب طلا و نقاشیهایی با رنگ ملایم تزئین شدهاند.
پروژههای بینالمللی این سالن تئاتر، عبارتند از برگزاری رویدادهایی نظیر جشنواره اپرا و باله باهوری تاشکند، این برنامه، جشنوارهای است که به منظور بزرگداشت 150 سالگی جاکومو پوچینی برگزار میشود، برای اینکه از حضور وی در نمایشهایی خارجی از جمله اپراهایی مانند «عروس تزار»، « نوشیدنی عشق» و «بوهمیا» و اپراهای متعدد دیگر، تجلیل شود.
می توانید برای آشنایی با اجراهای واقعی رپرتوار در این سالن تئاتر، به وب سایت زیر مراجعه کنید:
موزۀ دولتی تاریخ تیموریان
یکی از دیدنیترین جاذبههای تاشکند که توجه هر گردشگری را به خود جذب میکند، موزۀ معروف تاریخ تیموریان است.
این موزه در سال 1996، به مناسبت بزرگداشت ششصد و شصتمین سالگرد فرمانده سرشناس، امیر تیمور که به تمرلان معروف است، افتتاح شد.
ساختمان سه طبقۀ موزه، مدور است و دارای گنبدی به سبک شرقی کلاسیک است. فضای داخل موزه با سنگ مرمر، نقاشیهای منحصر به فرد و ورق طلا تزئین شده است. بر روی دیوارهای تالار اصلی موزه، تصاویری دیوارنگار از شرح زندگی تامرلین و همچنین نقاشیهایی وجود دارند که بیانگر حال و هوای آن دوران میباشند. در بخش پرنورتر موزه، یک لوستر بلوری به ارتفاع 8.5 متر قرار دارد که از 106 هزار آویز تزئینی تشکیل شده است.
آثار عرضه شده در این موزه، شرح حال تاریخ ازبکستان در دوارن سلطنت خاندان تیموری را برای بازدیدکنندگان به تصویر میکشند. در این موزه، بیش از سه هزار اثر وجود دارد. در واقع در این موزه میتوانید آثاری مانند جواهرات، پوشاک، آلات موسیقی، ابزارها و سایر وسایل قرون وسطی را ببینید. به علاوه، یک نسخه از قرآن عثمان، کتاب مقدس مسلمانان، در تالار مرکزی موزه نگهداری میشود.
همچنین، در این موزه میتوانید مکاتبات متعدد تامرلان و نسلهای بعدی وی که برای پادشاهان کشورهای اروپایی، نوشته شدهاند را ببینید، علاوه بر این، نقاشیهای موجود در این موزه، تصاویری از فرمانده بزرگ، مینیاتورهای گوناگون و مدلهای بناهای یادبود معروفی که در دوران حکومت سلسله تیموریان در کشور ازبکستان ساخته شدهاند، را به تصویر میکشند.
موزۀ دولتی تاریخ
موزه دولتی تاریخ ازبکستان، در مرکز تاشکند واقع شده و یکی از اولین موزههای آسیای میانه به شمار میرود که از سال 1876 افتتاح شده است.
در این موزه، بیش از 250 هزار شی قدیمی، اشیاء مکشوفه و صنایع دستی به نمایش گذاشته میشود که برای شما این امکان را فراهم میکند تا با تاریخ مردمان آسیای میانه آشنا شوید، مردمانی که از عصر حجر تا به امروز، در قلمرو سرزمین ازبکستان سکونت داشتهاند.
در این موزه، میتوانید موارد زیر را مشاهده کنید: مجسمهای از بودا که متعلق به قرن اول است و در منطقه سورخندریا کشف شده است، یک بز برنزی متعلق به ساکاها (قرون 4 تا 5 قبل از میلاد)، تندیسهای کوچ حیوانات، سرامیکهای باستانی، پارچهها، سکهها، آثار هنری، اسناد تاریخی، لوازم عکاسی و سایر آثاری که این فرصت را برای بازدیدکنندگان موزه فراهم میکنند که با تمدنهای باستانی مشرق زمین آشنا شوند و از مهمترین دورههای تاریخی این منطقه مطلع شوند.
کاخ آک سارای در شخرِ سبز (شهر سبز)
در شهر تاریخی شخرِ سبز، یک بنای تاریخی باشکوه متعلق به دوران قرون وسطی وجود دارد –بقایای ویرانههای کاخ آک سارای، که روزگاری، بخشی از محل سکونت مجلل امیر تیمور محسوب میشد.
ساخت کاخ در سال 1380 آغاز شد و ساخت آن به مدت 24 سال طول کشید، تقریباً تا زمان مرگ فرمانروا. این کاخ چندین حیاط با اتاقهای نشیمن داشته که با کاشیکاریهای رنگی و بسیار با ارزش لاجوردی رنگ تزئین شده و کف آن با کاشیهایی به رنگ سفید سنگفرش شده بود. در روزگاری، روی سقف کاخ یک استخر شگرف ساخته شد که موجب گردش جریانهای خنک آب میشد.
امروزه، از کل بنای باشکوه این کاخ، فقط ستون های دروازۀ ورودی کاخ باقیماندهاند که اندازۀ این ستونها به نوبۀ خود بسیار تحسینبرانگیز میباشند. طاق دروازه که در روزگاری، بزرگترین طاق واقع در آسیای میانه بود، حدود 300 سال پیش فرو ریخته است.
آن بخش کاخ که در شرایط مطلوبی بوده و در طول زمان تغییر زیادی نکرده، مرمت شده است و در میدان کاخ، پارکی محوطهسازی شده تا برای فعالیتهای فرهنگی و تفریح مردم مورد استفاده قرار گیرد. در این کاخ جشنوارههای هنری مختلفی برگزار میشود که تجلی میراث فرهنگی مردمان ازبکستان میباشند.
البته شایان ذکر است که کاخ آک سارای در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
مجموعه بناهای سوزوک-اُتا
مجموعه بناهای معماری در تاشکند، به نام پیشکسوت برجستۀ تمامی صنعتگران، سوزوک اُتا، نامگذاری شده است. این مرد در سراسر شهر و حتی خارج از این شهر، فردی سرشناس و مشهور بود. شهرت سوزوک اُتا مدیون استعدادها، توانایی گرد هم آوردن و ساماندهی مردم و کردار نیکومنش وی بود، که موجب شد ساکنین محلی اینجا، برای وی ارزش زیادی قائل باشند. این مجموعه متشکل از یک مسجد و یک آرامگاه است که در زمان سلطنت امیر تیمور در سال 1392 ساخته شدند. البته در سال 2019، بازسازی زیادی در این بنای مذهبی انجام شد.
مجموعۀ یادبود سلطان اویس قرنی
اویس ابن امیر القرنی شخصیتی است که در اسلام و تصوف، بسیار محترم شمرده میشود. وی در زمان حضرت محمد (ص) زندگی میکرد. اویس قرنی در طول زندگی خود بسیار سفر نموده و در گسترش اسلام نقش داشته است. زندگی و حتی مرگ اویس قرنی، موجب شد که افسانههای بسیاری زیادی راجع به وی بیان شوند. برخی بر این باورند که پس از مرگ وی در نبرد صفین، هفت سلطان نمیتوانستند تصمیم بگیرند که چه کسی وی را به خاک بسپارد. هر سلطان تابوتی تهیه کرد و سپس محرز شد که این قدیس نیکوکار، در هر یک از این تابوتها وجود دارد.
در جهان اسلام، مکانهای متعددی وجود دارد که قرنی در آن اماکن دفن شده است. و یکی از این مکانها در منطقۀ چارتاک در ناحیۀ نامنگان واقع شده است. آنچنان که در افسانهها گفته میشود، وی برای تبلیغ اسلام به این ممالک آمد. همچنین، برخی بر این باورند که مادر قرنی نیز در همینجا به خاک سپرده شده است. در هنگام درگذشت مادر قرنی، وی در طول مدت زمانی طولانی نتوانست برای غسل دادن مادرش آب پیدا کند، و در همین حال بود که از پیشگاه خدا درخواست آب نمود. سپس دست خود را بر زمین خشک زد و در همین لحظه بود که بهار مقدس پدیدار شد.
آرامگاهی که در این مکان قرار دارد، در قرون 13-12 ساخته شد و در گذز زمان به یک مجموعۀ بزرگ معماری تبدیل شد، که از جمله مسجد، آرامگاه و موزه را در خود جای داده است. در سالهای اخیر، این مجموعه تا حد زیادی بازسازی شده است. محوطۀ مجموعه و مناطق اطراف آن محوطهسازی شدند، یک کتابخانه و حتی یک هتل نیز در اینجا ساخته شده است. امروزه، تمامی شرایط لازم برای برگزاری مناسک زیارتی در محوطۀ این مجموعه فراهم شده است. راه ورودی اصلی، با دروازههایی نمادین تزئین شده است. در بخش مرکزی این مجموعه، یک آب انبار ( یا دریاچۀ پشت سد) وجود دارد و ساختمانهای مسجد و آرامگاه نیز به طرز هنرمندانه تزئین شدهاند.
در طول قرون متمادی، این زیارتگاه، زائران مختلفی را از سراسر جهان به سوی خود جذب نموده، و در حال حاضر، این مجموعۀ زیبا به مکانی برای خلوتنشینی و کسب آرامش تبدیل شده است.
مدرسه کوکلداش
منطقۀ چورسو در بخش مدرن تاشکند، تقاطعی از خیابانهای اصلی میباشد. مدرسۀ کوکلداش از لبۀ بلند دیوار قدیمی شهر سربرافراشته است؛ در قسمت سمت راست بقایایِ بناهای قدیمی، یک مسجد جدید به نام مسجد خواجه احرار ساخته شده بود.
مدرسۀ قدیمی و مسجد خواجه احرار تا سال 1954 در اینجا قرار داشتند. وجود چنین میزان باعظمتی از این بناهای مذهبی، به چهرۀ بیمعنای یک منطقۀ شهری معنا بخشیده بود. شهر اصلی شکرستان، همراه با بازارها، دکانها، منازل بازرگانان و کارگاههای صنعتگران، در همین ناحیه واقع شده بود.
مسجد خواجه احرار در روزگاری دور، یکی از قدیمیترین بناهای اسلامی این شهر به شمار میآمد. نخستین بنای تاشکند، مسجد «جمعه»، یعنی همان مسجد جامع اصلی، در سال 1451 با هزینۀ شیخ عبیدالله خواجه احرار (1490-1404) بنا نهاده شد.
عبیدالله احرار، صوفی معروفی بود و رهبر روحانیون مسلمان و از نوادگان حضرت محمد (ص) بود، وی در زمانی دستور داد یک مسجد جامع بزرگ و مدرسهای در محلۀ قدیمی گلبازار تاشکند ساخته شود. بر اساس افسانههای محلی، عبیدالله بودجۀ ساخت این بناها را از فروش «باريكههای کهنۀ قيچی شدهای» فراهم نمود که پس از بریدن پارچه در قوارههای استاندارد، به عنوان پسماندهها باقی مانده بودند.
مسجد جمعه، محل اصلی گرد آمدن گروه Registan در منطقۀ میدان چورسو محسوب میشد. در میان مساجد جامع واقع در تاشکند، این مسجد، تنها نمونۀ مسجد جامع حیاط دار در تاشکند است که در اواخر قرون وسطی، در آسیای میانه رایج بود. مسجد جمعه، در میان 157 مسجد واقع در بخش مدرن تاشکند، قدیمیترین مسجد به شمار میآمد.
ساختمان اصلی مسجد قدیمی، مکعبی شکل بود که یک گنبد داشت و در قسمت استوانهای کوتاه زیر گنبد، چهار پنجره قرار داشت. طاق بزرگ مسجد بر فراز دیوار شرقی، رو به حیاط بود. این مسجد یک حیاط مستطیلی شکل باریک و طویل داشت که دورتادور آن، روی ستونها، ایوانهای متعددی قرار داشت.
در سال 1868، در اثر وقوع زلزلهای ویرانگر، آسیب جدی به این مسجد وارد شد. پس از گذشت 20 سال، در نهایت الكساندر سوم، بودجهای به مبلغ 17 هزار روبل، از خزانۀ دولت را به مرمت این بنا اختصاص داد. به همین دلیل است که این مسجد تحت عنوان «سلطنتی» نامیده میشد.
رویدادهای سیاسی مانند تهاجم روسیه و رژیم شوروی موجب شد که این مسجد به طور کامل ویران شود. ویرانههای به جا مانده نیز در نهایت در سال 1997 به طور کامل تخریب شدند.
کارهای مربوط به تعمیر و بازسازی مسجد خواجه احرار ولی، از دهه 90 قرن گذشته آغاز شدند. این ساختمان به طور کامل طبق معماری مدرن بازسازی شد، شکل مکعبی مسجد از بین رفت و در حال حاضر، به جای یک گنبد، سه گنبد دارد.
در اواسط قرن شانزدهم، در سمت جنوب غربی مسجد، مدرسه کوکلداش بنا نهاده شد. در این زمینه، اعتقاد بر این است که این مدرسه، در سالهای 1551 تا 1575 توسط وزیر خانهای تاشکند، یعنی باراک خان و پسرش درویش محمد، ملقب به کوکلداش، ساخته شده است که به معنای «برادر رضاعی خان» است.
گواهی وقف به جا مانده از درویش خان حاکی از این است که وی از طریق وصیت، کاروانسرا را به نفع مدرسه وقف کرده است، که به نوبۀ خود نشان میدهد که بنای ساخته شدۀ مدرسه، در آن زمان وجود داشته است. در سمت چپ قسمت ورودی، پشت بخش ورودی اصلی، یک مسجد قرار دارد و در سمت راست، بخش حضار وجود دارد که زیر پوشش گنبدها هستند. حیاط، وسیع است، و دور تا دور محوطۀ حیاط، 38 حجره قرار دارد و به بخش حضار، مسجد و ایوانهای باز متصل است. به دلیل استفده از میزان بسیار زیاد و اندازۀ روکشهای هنری که از ماژولیکا (یک نوع کاشی) و موزاییک ساخته شدهاند، این ساختمان میتواند با آن دسته از بهترین بناهای موجود در سمرقند و بخارا رقابت کند که به همان دوره تعلق دارند.
با این وجود، مسائلی مانند زمان، بحرانهای اقتصادی، وقوع زمینلرزهها در یک زمان، موجب شد که ظاهر ساختمان تا حد بسیار زیادی، تغییر کند.
در قرن هفدهم، از مدرسۀ کوکلداش به عنوان انبار مزرعه یا کاروانسرا استفاده میشد. به واسطۀ وقوع زلزلههای سالهای 1886 و 1946، آسیب زیادی به این مدرسه وارد شد و انجام ترمیمهای متعدد، موجب شد ظاهر آن به کلی تغییر کند. قسمت بالای ورودی اصلی طاق، فرو ریخت، که به لطف وجود بنّاها، امکان بازسازی مدرسه از همان ویرانهها فراهم شد.
به علاوه، ورودی اصلی مدرسه به ارتفاع بیست متر، مجدد بازسازی شده است. قسمت بیرونی ورودی اصلی، با ماژولیکایی به رنگهای سنتی -مانند فیروزهای، آبی، سفید و اوکر- تزئین شده است. امروزه، این مدرسه که دایر است و کار خودش را انجام میدهد، مکانی دلپسند و مرتب و منظم به نظر میرسد.در این مدرسه، بیش از صد دانشجو مشغول تحصیل میباشند. آنها بر مبنای فعالیتهای رقابتی وارد این مدرسه میشوند. در این مدرسه، دانشجویان از امکانات آموزشی زیر برخوردارند: یک اتاق کامپیوتر، کتابخانه، اتاق خوشنویسی، یک سالن ورزشی، یک سالن ناهار خوری. برای بازدید کنندگان نیز یک مهانسرا وجود دارد.
بسیاری از معلمان، در روزگاری، تحصیلات خود را در همین مدرسه گذراندهاند. طول دورۀ تحصیل در این مدرسه، 4 سال است. در پایان فرایند تحصیلی، فارغالتحصیلان به مساجد ازبکستان فرستاده میشوند.همچنین آنان میتواند در هر یک از موسسات آموزش عالی ازبکستان، ادامه تحصیل دهند.
مسجد صغیر
در پایتخت ازبکستان، در ساحل رود Ankhor ، مسجد صغیر قرار دارد، که یکی از جدیدترین جاذبههای تاشکند محسوب میشود.
افتتاح این مسجد، زودتر از وقوع یکی از وقایع مهم جهان اسلام انجام شد، یعنی پیش از عید سعید فطر سال 2014.
در طول ساخت این مسجد، تمامی قواعد معماری سنتی شرقی مورد توجه قرار گرفتند، اما این مسجد از حیث برخورداری از تزئینات مرمر سفید، با مساجد قدیمیتر متفاوت است. مسجد صغیر میتواند پذیرای بیش از 2500 نفر باشد. در روزهای آفتابی، ضریح آن زیر نور آفتاب میدرخشد.
این مسجد، یک معبر بزرگ دارد که در آن گل و گیاه کاشته شده است، و در داخل مسجد، یک سالن بزرگ وجود دارد که روی دیوارهای آن، نقل قولهایی از کتاب مقدس قرآن نقش بسته و روی دیوار نمادی وجود دارد که به مکه اشاره شده و از طلا ساخته شده است.
علیرغم این واقعیت که این مسجد، یکی از جاذبه نسبتاً جدید محسوب میشود، توصیه میشود حتما از آن بازدید کنید.
مجسمۀ یادبودِ «شجاعت» در تاشکند
مردم ازبکستان، بارها با مشکلاتی زودگذر و موقتی مواجه شدهاند. یکی از نمونههای بارز چنین مشکلاتی، زلزلهای است که در 26 آوریل 1966 در ساعت 23:05 به وقت محلی، تاشکند را لرزاند.
وقوع این فاجعه، موجب شد تمامی مردم کشور شوک زده شوند. در اثر وقوع این زلزله، صدها خانه ویران شدند و منطقۀ مرکزی تاشکند بیشترین آسیب را متحمل شد. بیش از 300000 نفر بی خانمان شدند و به ناچار مجبور شدند در چادر زندگی کنند. البته به لطف ارائۀ کمکهای دوستانه از سوی جمهوریهای اتحادیۀ سابق، یک پروژۀ عالی به اجرا درآمد که در چارچوب آن، تقریباً کل شهر بازسازی شد و در عین حال محلههای جدیدی ساخته شد. برای گرامیداشت این رویداد، در 20 می 1976، مجسمۀ یادبود «شجاعت» در تاشکند بنا نهاده شد. شایان ذکر است که سازندۀ این اثر، مجسمهساز و هنرمند، دیمیتری ریابیچف است.
اندیشۀ اصلی نهفته در این مجسمۀ یادبود، مفاهیم دوستی، بردباری و شهامت مردم است. این مجسمۀ هنری بوسیلۀ یک مکعب سیاه از جنس گرانیت به تصویر کشیده شده است. این اثر، یک صفحۀ ساعت، تاریخ و سال وقوع این فاجعه را نشان میدهد، که یک شکاف نیز در آن به تصویر کشیده شده، که این شکاف، نماد زلزله است. شکاف نقش بسته روی مکعب سیاه، به مجسمۀ یک خانواده منتهی میشود، که در آن، زنی به تصویر کشیده شده که کودکی را با یک دست گرفته و مردی که حالتی از دافعه را نشان میدهد.
حجاریها و نقوش برجسته، ساخت این اثر را کامل میکنند. در واقع این نقوش برجسته به عنوان پسزمینۀ این مجسمۀ یادبود عمل میکنند و به شکل نیمدایره و منحنی جلوهگر شدهاند. در این نقوش برجسته میتوانید افراد شجاعی را مشاهده کنید که با از خودگذشتگی و فداکاری، به بازسازی این شهر کمک نمودند.
مجسمۀ یادبود «شجاعت»، یکی از مشخصههای مهم این شهر به شمار میآید. آن دسته از افرادی که به تازگی ازدواج کردهاند، به عنوان مهمانان پایتخت، با دسته گل به اینجا میآیند. افراد پیر و جوان مایلند در جایی نزدیک این مجسمۀ یادبود، استراحت کنند و لحظات آرامی را سپری کنند. این مجسمۀ یادبود، تجلی استقامت روحیه است و این پیام را منتقل میکند که امید داشته باشیم که میتوانیم بر تمامی مشکلات زودگذر و موقتی غلبه کنیم.
موزه هنرهای ساویتسکی
آیا مایلید از موزۀ «لوور» آسیای میانه بازدید کنید؟ اگر پاسخ شما مثبت است، قطعاً باید موزۀ هنرهای ساویتسکی واقع در نوکوس را ببینید.
ایگور ساویتسکی، مؤسس این موزه است، که نخستین بار در سال 1950 به کاراکالپاکستان آمد و از همان روزهای نخست، با شیفگی تمام، عاشق این مرز و بوم ناشناخته شده بود. وی در کلکسیونی که گردآوری نموده و آن را به موزه تقدیم نمود، عشق خود را به طبیعت کاراکالپاکستان، تاریخ این مرز و بوم و فرهنگ و مردمان این سرزمین ابراز نمود، این کلکسیون در سال 1966 رونمایی شد. وی، زندگی خود را به امر افزودن آثاری بیشتر به این موزه اختصاص داد، از جمله گردآوری نقاشیهایی که نه تنها آثار هنرمندان مشهور بودند، بلکه آثار هنرمندان ناشناخته نیز در میان آنها وجود داشت، که به آثار این موزه افزوده شدند.
جالب است بدانید که چرا این موزه را تحت عنوان لوور دوم مینامند؟ زیرا کلکسیون آثار موجود در این موزه، بهترین مجموعۀ هنری منطقۀ آسیا است و دومین مجموعۀ بزرگ آثار پیشگام روسیه را در خود جای داده است، و روزنامۀ انگلیسی زبان «گاردین» در سال 2001، این موزه را به عنوان یکی از زیباترین موزههای جهان معرفی نمود.
موزۀ اسلام کریموف
اگر مایلید راجع به زندگی و کار اولین رئیس جمهورِ کشور جمهوری ازبکستان اطلاعات بیشتری در اختیار داشته باشید، میتوانید از موزۀ کلکسیون یادبود علمی و آموزشی اسلام کریموف بازدید کنید. نام قبلی موزه «کاخ اوکسارای» بود (که به معنای «کاخ سفید» است)، در واقع، اسلام کریموف در روزگاری، کار و فعالیتهای سیاسی خود را در اینجا انجام میداد. علاوه بر موزه، این کاخ باشکوه، دارای یک کتابخانه و سالن مطالعه است، همچنین یک مرکز علمی و یک سالن کنفرانس دارد.
آثار موجود در موزه، در تالارهای کاخ به نمایش گذاشته شدهاند. در اولین تالار میتوانید عکسها، اسناد و حتی وسایل شخصی رئیس جمهور را ببینید. در دومین تالار، کلکسیونی هنری را مشاهده خواهید نمود که اسلام کریموف را به تصویر کشیدهاند. جالب توجه است که بدانید رئیس جمهور، برای نقاشی یا عکسبرداری از خودش، هرگز شخصاً در مقابل هنرمندان یا عکاسان ژست نگرفته است.
برخی از نقاشیها، آثار بسیار جالبی میباشند، در این آثار میتوانید اسلام کریموف را در حال ایفای نقشی غیرمعمول ببینید، که در واقع موضوعات به تصور کشیده شده، به حکایتهای اسطورهای شباهت دارند. به علاوه، این موزه مجهز به صفحه نمایشهای هوشمند است که به شما کمک میکند با واقعیتهای جالبی دربارۀ زندگی اسلام کریموف آشنا شوید.
در این مجموعه، یک باغ بسیار زیبا واقع است که معابر پیادهرو و باغچههایی پر از گل دارد. روی پایهای بلند در نزدیکی کاخ، یک مجسمۀ یادبود از جنس برنز قرار دارد که نشانگر تصویری از پیکرۀ اسلام کریموف است.
موزه دولتی آثار هنری کاربردی ازبکستان
به منظور آشنایی با میراث فرهنگی مردم ازبکستان، باید از چندین موزۀ واقع در ازبکستان بازدید کنید، با این حال، برای آشنایی با تاریخ هنر صنایع دستی و دیدن شاهکارهای این حوزه، بازدید از موزۀ آثار هنری کاربردی تاشکند کافی است.
این موزه، نخستین بار در سال 1927 به عنوان نمایشگاهی از آثار هنروران حرفهای این کشور افتتاح شد و تحت عنوان موزۀ صنایع دستی نامگذاری شد. با این وجود، در سال 1977، اعتبار یک موزۀ دولتی را دریافت کرد و به موزۀ موجود تبدیل شد.
مجموعه آثار موجود در این موزه، دربرگیرندۀ بیش از 7 هزار اثر از آثار برترین هنرورزان است که از آغاز قرن نوزدهم تا به امروز خلق شدند، از جمله آثار سرامیکی، جواهرات، گلدوزیهای طلا، لباسهای ملی، فرشها، شبکلاهها، مینیاتورها و نقاشیهای روی چوب، نقاشیهای روی اشیاء چینی، آلات موسیقی و آثار دیگر.
مجسمۀ یادبود خواجه ناصرالدین افندی
در قلب مرکز تاریخی بخارا، در نزدیکی میدان معروف Lyabi-Hauz، یک بنای تاریخی بینظیر وجود دارد. در واقع، این مجسمۀ یادبود همچون بارقهای از نور در میان شاهکارهای بینظیر معماری قدیمی میدرخشد. این تندیسی از قهرمان اسطورهای و مردمی خواجه ناصرالدین افندی است.
احتمالاً بسیاری از افراد، افسانهها، حکایات و داستانهایی دربارۀ این قهرمان شرقی، بذلهگو، آشوبگر و شوخطبع شنیدهاند، کسی که ماهرانه ائتلافهای هوشمندانه تشکیل داد و علیه رذایل و مفاسد بشری مبارزه نمود.
دانا و شیرین سخن، ویژگیهایی هستند که میتوانید آنها را به خواجه ناصرالدین نسبت دهید و وی را این گونه فردی توصیف کنید. وی در داستانهای خود، مفاسد حاکمان حریص، محافظهکاران، ریاکاری و بزدلی، رشوه و محاکمههای دادگاه را مورد استهزا قرار میدهد. وی با به سخره گرفتن مفاسد مردم، و پرداختن به حل مشکلات در سختترین شرایط، همواره به مردم ملت خود نزدیک بود، زیرا او خودش را جزئی از مردم میدانست، و همواره مردی ساده و سرزنده بود.
در این کشور، تندیس این پیرمرد ماهر و زیرک به همراه الاغش، به عنوان یک قهرمان مردمی شناخته میشود.
البته ممکن است بپرسید چرا تصویر وی با بخارا مرتبط است.
نزد ساکنین این کشور، این شخصیت جالب، توسط یکی از نویسندگان اهل شوروی به نام لئونید سولوویوف، معرفی و معروف شد. وی درباره سرگذشت خواجه ناصرالدین، دو رمان نوشت: یکی به نام «آشوبگر» و دیگری به نام «شاهزادۀ افسونگر». در رمان شاهزاده افسونگر، قهرمان داستان یعنی خواجه ناصرالدین از بخارا سفر میکند و وارد دربار امیر بخارا میشود. در سال 1942، فیلمی براساس این رمان ساخته شد. به این ترتیب، این شخصیت در بخارا ریشه دواند، تا جایی که حتی به یک نماد ملی تبدیل شده است.
حتی امروزه، اطراف این مجسمۀ یادبود همیشه شلوغ است و به ویژه برای کودکان جذاب است. در بخارا، اعتقاد بر این است که اگر کودکی را روی تندیس الاغ سوار کنند، زندگی آن کودک مملوء از شادی و هیجانات مثبت خواهد شد.
در واقع، اگر به تندیس ناصرالدین نزدیک شوید و به لبخند رندانۀ وی نگاهی بیندازید، متوجه میشوید که لبخند وی، محبت و انرژی مثبتی را به شما منتقل میکند، که میتواند با انرژی که دریافت نمودید، روز دلپذیری را سپری کنید.
میدان امیر تیمور
در 31 آگوست 1994، در آستانۀ سومین سالگرد استقلال کشور ازبکستان، این میدان تحت عنوان «میدان امیر تیمور» نامگذاری شد، و یک تندیس سوار بر اسب از جنس برنز نیز در مرکز این میدان رونمایی شد. در آن زمان، اسلام کریموف در مقام رئیس جمهور ازبکستان، که در مراسم افتتاحیه حضور داشت، سخنرانی نمود و در سخنان خود این گونه اظهار نمود که «مردم ما که سالها تحت استیلای استعمار بودهاند، از فرصت احترام به هموطن بزرگ خود محروم بودهاند و این فرصت را در اختیار نداشتند که به هموطن بزرگ خود ادای احترام کنند و سزاواریهای تاریخی وی را گرامی بدارند».
مجسمهسازانی به نامهای كامل و ایلخوم ظابباروف، فرمانروا را با پوشش لباسهای نظامی سلطنتی و سوار بر اسب به تصویر كشیدند، به این دلیل که وی بخش زیادی از عمر خود را در مبارزات نظامی سپری نمود. در دستان وی هیچ سلاحی وجود ندارد، در واقع، وی در این مجسمه، در مقام یک فرمانروا و دولتمرد به تصویر کشیده شده است. شعار امیر تیمور، که بیانگر این عبارت است: «قدرت در عدالت است»، به چهار زبان روی تندیس حک شده است.
امیر تیمور، به عنوان یک دولتمرد و فرمانروای معروف، در دهکدۀ خواجه ایلگر، در نزدیکی شاخریابز متولد شد. وی، فرزند تاراگای و از طایفۀ بارلاس بود. از همان اوایل دوران جوانی، تیمور در مبارزات متعددی شرکت داشت و تلاش میکرد وارد نظام حکومت شود. وی در طول بیش از 30 سال، یک امپراتوری وسیع را اداره نمود. و در واقع، یکی از بزرگترین امپراتوریهای تاریخ را بنا نهاد.
امیر تیمور، در Movarounnahr یک دولت متمرکز تشکیل داد، و از هم گسستگی را از میان برد، وی فرصتهای مناسبی برای توسعه اقتصاد کشور ایجاد نمود، که به دلیل سلطۀ طولانی مدت مغولها تضعیف شده بودند. به واسطۀ انرژی سیاسی و فعالیتهای هدفمند امیر تیمور، نهادهای دولتی، تشکیلات اجتماعی و نظامی احیا شدند و بهبود یافتند.
در زمان سلطنت وی، معماری، برنامهریزی شهری، ادبیات، هنرهای تزئینی و کاربردی به طور خیرهکنندهای رشد یافتند، که این امر پدیدهای منحصر به فرد در سطح جهانی به شمار میآید.
اطلاعات بیشتر دربارۀ زندگی و کار خاندان تیموریان را میتوان در موزه دولتی تاریخ تیموریان کسب نمود که در نزدیکی میدان امیر تیمور واقع است.
موزه دولتی تاریخ تیموریان، که به ابتکار اولین رئیس جمهو، آی.اِی کریموف تأسیس شد، به مناسبت ششصد و شصتمین سالگرد امیر تیمور، در 18 اکتبر 1996 در مرکز تاشکند افتتاح شد. ساختار غیرمعمول این موزه به همراه گنبدی به سبک بناهای معروف معماری، تصویری چشم نواز خلق کرده و توجه بسیاری از افراد را را به خود جلب میکند.
مه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
برج تلویزیونی تاشکند
از هر نقطهای از شهر، میتوانید طرح بلندترین ساختمان ازبکستان، یعنی برج تلویزیونی تاشکند را ببینید. این برج، در مرتفعترین نقظۀ تاشکند یعنی در ارتفاع 486 متری از سطح دریا، قرار گرفته است. این برج، بزرگترین مرکز پخش برنامههای تلویزیونی در آسیای میانه است که یک سیستم واحد فناورانه و پربازده دارد که به طور شبانهروزی فعال است. این سیستم، پیشرفتهترین تجهیزات مخابراتی شرکتهای پیشرو جهان را داراست، که بیش از صد متخصص دارای تخصص و مهارت بالا، مسئولیت فعالیت این برج را بر عهده دارند.
ساخت برج تلویزیونی تاشکند، در سال 1978 آغاز شد. پروژۀ ساخت آن، زیر نظر معمارانی به نامهای وای.اِل سماشکو و اِن.جی ترزیف-تساروکوف و مهندسانی به نامهای ای.پی موروزوف و اِم.دی موشیف اجرا شده است.
ساخت این برج تلویزیونی توسط متخصصان کارتلِ «ویسوتستروی» و «دپارتمان هیئت مدیرۀ لنینگراد برای تولید و نصب سازههای فلزی و سازههای بتون پیش ساخته» (Glavstalkonstruktsiya) و همچنین با هفت سال همکاری از سوی بیش از 30 سازمانهای مقاطعهکار و حقالعملکار فعال در امور ساخت و ساز و نصب، انجام شد، و نهایتاً این پروژه در ژانویه 1985 به پایان رسید.
ارتفاع این برج تلویزیونی، در پایان ساخت، معادل 375 متر شد و در آن زمان، چهارمین سازۀ مرتفع جهان بود. امروزه، از حیث ارتفاع، این برج در جایگاه یازدهم قرار دارد، و شایان ذکر است که این برج تلویزیونی، عضو فدراسیون جهانی برجهای بزرگ جهان میباشد.
از این رو، تصادفی نیست که مرتفعترین برجهای تلویزیونی جهان از درون بخش کوتاهتر سازه نمایش داده میشوند، که این امر نشانگر ارتفاع آنهاست.
این آسمان خراش، با مشخصاتی مطلوب شناخته میشود. که در واقع نشانگر یک راهحل هنری مهندسی و معماری مخصوص برای ساخت این بنا است.
این تصمیم بینظیر توسط مهندسان اتخاذ شد که با توجه به لرزهخیز بودن این منطقه و امکان وقوع زمین لرزههای متعدد، این برج بر طبق یک ساختار پیچیده غیرمعمول به صورت مشبک ساخته شود.
این برج متشکل از سه بخش است- بدنۀ مرکزی، چارچوب داربستی و سه پایه.
بدنۀ مرکزی، مرکز اصلی قرارگیری بخشهای آنتن و آسانسور است، و در درون استوانۀ سه پایۀ صد متری قرار میگیرد. پایههای بستِ سه پایه، در سه فونداسیون مجزا نصب میشوند که هریک از آنها 15 متر قطر دارند.
فونداسیونهای برج، با اتصالات انعطافپذیر به هم متصل شدهاند- تسمههای بتون آرمه، که ستونها و دیوارهای یک ساختمان فنی بر روی آنها نصب شدهاند.
سازه های فلزی برج که بیش از 6000 تن وزن دارند، روی یک فونداسیون قدرتمند به عمق 11 متر قرار گرفتهاند.
ارتفاع این برج تلویزیونی، در پایان ساخت، معادل 375 متر شد و در آن زمان، چهارمین سازۀ مرتفع جهان بود. امروزه، از حیث ارتفاع، این برج در جایگاه یازدهم قرار دارد، و شایان ذکر است که این برج تلویزیونی، عضو فدراسیون جهانی برجهای بزرگ جهان میباشد.
از این رو، تصادفی نیست که مرتفعترین برجهای تلویزیونی جهان از درون بخش کوتاهتر سازه نمایش داده میشوند، که این امر نشانگر ارتفاع آنهاست.
این آسمان خراش، با مشخصاتی مطلوب شناخته میشود. که در واقع یک راه حل هنری مهندسی و معماری مخصوص برای ساخت این بنا محسوب میشود.
این تصمیم بینظیر توسط مهندسان اتخاذ شد که با توجه به لرزهخیز بودن این منطقه و امکان وقوع زمین لرزههای متعدد،این برج بر طبق یک ساختار پیچیده غیرمعمول مشبک ساخته شود. این برج متشکل از سه بخش است- بدنۀ مرکزی، چارچوب داربستی و سه پایه.
بدنۀ مرکزی، مرکز اصلی قرارگیری بخشهای آنتن و آسانسور است، و در درون استوانۀ سه پایۀ صد متری قرار میگیرد. ستونهای بست سه پایه، در سه فونداسیون مجزا نصب میشوند که هریک از آنها 15 متر قطر دارند.
فونداسیونهای برج، با اتصالات انعطافپذیر به هم متصل شدهاند- تسمههای بتون آرمه، که ستونها و دیوارهای یک ساختمان فنی بر روی آنها نصب شدهاند.
سازه های فلزی برج که بیش از 6000 تن وزن دارند، روی یک فونداسیون قدرتمند به عمق 11 متر قرار گرفتهاند.
راهحلهای بینظیر معماری و مهندسی برای بخش ساختاری برج که به این روش اجرا شدهاند، این قابلیت را ایجاده نموده که تحت تأثیر وزش باد و زمین لرزه، اجزای ساختمان با هم عمل کنند و برج به عنوان یک واحد کل، ذخایر توسعه یافته خاکریزی و سرمایۀ انرژی الاستیک را دارد، بدون اینکه تخریب شود.
چنین راهحل معماری و مهندسی، این امکان را فراهم نموده که این برج در مقابل ارتعاشات زیرزمینی به میزان 9 ریشتر مقاوم باشد. مبنای این راه حل سازنده، یک اسباببازی کودکانه است که به «رولی-پلی» معروف است، و بدین معناست که برج قادر است در مقابل انحرافات زیاد مقاومت کند و بدون اینکه فرو ریزد، به شکل عمودی خود بازگردد. با وزش یک باد شدید، سر برج می تواند به صورت موجی حرکت کند، در حالیکه دامنۀ نوسانات آن میتواند به 10 تا 12 متر برسد.
محوطههای چند طبقۀ ساختمان در دو سطح100 متری و 220 متری قرار دارند- بخشهای اداری، فنی، هواشناسی و رستوران اطراف بدنۀ برج قرار دارند. قسمت آنتن برج، در ارتفاعی بین 223.5 متر تا 375 متر واقع شده و از لولههایی تشکیل شده که قطر آنها بین 4 متر تا 72/0 متر متغیر است، و یک میله پرچم نیز بر فراز آن قرار گرفته است.
برج تلویزیونی تاشکند، یک سازه معماری بی نظیر محسوب میشود، و برای بازدیدکنندگانی که شهروند پایتخت هستند یا به اینجا سفر میکنند، یک جاذبه گردشگری منحصر به فرد به شمار میآید. پذیرش بازدیدکنندگان از طریق خدمات گردشی صورت میگیرد. راهنمایان، در خصوص تاریخ برج تلویزیونی و اماکن دیدنی تاشکند، به زبانهای ازبکی، روسی و انگلیسی، تورها را راهنمایی میکنند. به منظور بالا بردن بازدیدکنندگان در برج، سه آسانسور شیندلر با سرعت بالا، در برج تلویزیونی نصب شدند، و در عرض چند ثانیه افراد را تا ارتفاع 100 متر بالا میبرند. در قسمت سکوی بازدید، یک بوفه قرار دارد. به علاوه، خدمات عکاسی به بازدیدکنندگان و مهمانان برج تلویزیونی ارائه میشود.
از قسمت سکوی بازدید، بازدیدکنندگان به رستوران Koinot میرسند، که دو سالن در آن قرار دارد، یکی آبی که به سبک است و دیگری قرمز که به سبک غربی است، این دو سالن رستوران در یک زمان، ظرفیت پذیرش 120 بازدیدکننده را دارند. علاوه بر این، با نشستن در این رستوران، پشت میزهایی که به زیبایی چیده شدهاند و با گذراندن چهل دقیقه در اینجا، بازدیدکنندگان می توانند از تماشای چشمانداز کامل شهر تاشکند لذت ببرند.
این برج سبک، با ساختاری مشبک، که به نمادی از سطح بالای مهارتهای فنی و فرهنگی ازبکستان تبدیل شده، به بازدیدکنندگان شادی میبخشد و مایۀ غرور ساکنان تاشکند است.
هومو آرنا
به نظر میرسد که یخ و کشور ازبکستان، دو مقولۀ ناسازگار هستند. ازبکستان همواره آسمانی آفتابی یا هوایی گرم دارد، اما با یخ هیچ ارتباطی ندارد. با این وجود، از ابتدای سال 2019، پس از اتمام ساخت مجموعۀ ورزشی و تفریحی هومو آرنا در تاشکند، این امکان فراهم شده که مسابقات یا دورۀ مسابقات رشتۀ هاکی، کِرلینگ، اسکیت سرعت در مسیر کوتاه و پاتیناژ نمایشی در اینجا برگزار شوند.
از سپتامبر سال 2019، هومو آرنا میزبان مسابقات دورهای «لیگ برتر هاکی» بوده است. البته حضور داشتن در یکی از مسابقات HC Humo (تاشکند) و HC Dynamo(SPb) مایۀ افتخار است و لذت زیادی به همراه دارد.
کاخ یخی به واسطۀ اندازه، زیبایی، روشهای معماری مدرن و کاربردهای زیادی که دارد، بازدیدکنندگان را تحت تأثیر قرار میدهد. این کاخ به شکل بال پرندۀ خوشبختی به نام هومو ساخته شده است. در نزدیکی آن، یک پارکینگ چند طبقه وجود دارد. این مجموعه، به تمامی وسایل لازم ایمنی و مدرن مجهز است، و ظرفیت پذیرش 12 هزار و 500 تماشاچی را دارد. این استادیوم تقریباً از هواداران و طرفداران ورزشی پر بوده است.
زمانی که به تماشای مسابقه رفتم، واضح بود که تماشاچیان در سنین مختلف با روحیهای بالا به تماشای مسابقه میروند. پس از آغاز مسابقه، تمامی تماشاچیان به طور هماهنگ شروع به کف زدن نمودند، با هیجان زیاد و با سر و صدا بازیکنان را تشویق میکردند، و به طور موزون تکرار میکردند «پیروزی» «پیروزی»! در طول برگزاری مسابقه، افراد خاصی که طبل میزنند، در اطراف سکوها حرکت میکردند و در لحظات سخت مسابقه، تماشاگران را سازماندهی نموده و از بازیکنان حمایت میکردند.
در فواصل زمانی کوتاهی، در زمان تعویض بازیکنان هاکی، زنان سردستۀ تشویقکنندگان، در بین راهروهای بین ردیف صندلیها میرقصیدند و ورزشکاران و تماشاچیان را تشویق میکردند. در طول رقص، موسیقی world hits پخش شد. در این زمان، هر فردی از پیر و جوان، همگی مسرور بودند و شادیکنان میرقصیدند.
در این میان، بازیکنان هاکی، کار خودشان را انجام می دادند. آنها یک بازی حرفهای، با سختکوشی، با پایبندی به اصول اخلاقی و با ارادهای قوی را به نمایش گذاشتند. روی سطح یخ، یک مبارزۀ آتشین واقعی بین بازیکنان برقرار بود. چندین بار، بین بازیکنان زد و خورد درگیری صورت گرفت: ورزشکاران برآشفته و خشمگین، بدون اینکه وقت کافی داشته باشند که دستکشهای خود را درآورند، سعی میکردند درست همانجا روی یخ «تمامی مشکلات را حل کنند». البته پس از بروز چنین وقایعی، داور فوراً دست به کار میشد، و برای تنبیه فرد خاطی، استراحت در نیمکت را توصیه میکرد.
با این حال، چنین بازی سرسختانهای مورد پسند تمامی حضار قرار گرفته بود و مانع از این نشد که محیطی مثبت به همراه حسن نیت شکل نگیرد. درست است، حضار فقط میخواستند بازی را تماشا کنند.
در میان فواصل سه دور بازی، میتوانید بیرون بروید و در اطراف مجموعه قدمی بزنید. در اینجا میتوانید از تیمهای هاکی سوغاتیهایی خریداری کنید، در نزدیکی سکوها عکسهای فراموش نشدنی بگیرید، به موزه بروید و با آثار موجود در موزه آشنا شوید، اتومبیلهای کمیاب را ببینید، و برای میان وعده، خوراکی تهیه کنید.
در زمان استراحت بین مسابقات، در بین حضار مسابقاتی برگزار میشود و حضار با شور و اشتیاق فراوان در این مسابقات شرکت میکنند. جوایزی مانند یک گوی هاکی و تیشرتهای مارکدار نیز به عنوان جایزۀ بازی به برندگان اهدا میشود.
در طول برگزاری مسابقه، حتی یک تماشاچی را هم نمیتوانید پیدا کنید که نسبت به بازی بی توجه باشد. البته ممکن است تعجب کنید که چطور انجام چنین کاری امکانپذیر است. چنین امری، به کمک صفحۀ بزرگی ممکن شده که برنامۀ حضار را به صورت آنلاین از سکوی تماشاچیان پخش میکند. به محض اینکه دوربین شروع به فیلمبرداری میکند، حضار با خوشرویی سلام میکنند لبخند میزنند و بوسه میفرستند. البته دو گروه خاص وجود دارند: یکی « Kids time» و دیگری « Kiss calm». کودکان بسیار خوشحال میشوند که تصویر آنها پخش شود و زوجهای عاشق از اینکه بتوانند یک بار دیگر احساسات خود را به زبان آورند، احساس سرخوشی دارند.
هرچند تیم «هومو» با نتیجۀ 2 بر 5 به تیم «دینامو» باخت، با این حال هیچ کس بیتفاوت نبود. بازیکنان هاکی با افتخار دست دادند و از تماشاچیان به خاطر استقبال گرمشان قدردانی نمودند.
واضح بود که تماشاگران با میل و رغبت پراکنده نمیشدند. در همان لحظه بود که به این فکر کردم چقدر عالی است که اکنون چنین کاخ یخی معرکهای در تاشکند وجود دارد، که یک رهاورد جدید، مثبت و سودمند به همراه دارد. خیلی جالب بود که میدیدم کودکان و نوجوانان چگونه به خصوصیات و ویژگیهای تیمهای هاکی علاقهمندند و احساس سرخوشی دارند، اینکه با چه علاقه و هیجانی به دیدن مسابقات جامهای قهرمانی میآیند و عکسهای ورزشکاران مشهور را تماشا میکنند.
واقعا خیلی عالی است که فعالیتهای ورزشهای زمستانی در ازبکستان آغاز شده است. دلیلی که به نوبۀ خود باعث میشود جوانان توجه خود را از تلفنهای هوشمندشان دور کنند و بزرگسالان از نگرانی های روزمرۀ خود فاصله بگیرند.
رصدخانه اُلُغبیگ
آیا دانشمند بزرگ قرن هجدهم، نوۀ تامرلان، اُلُغبیگ(1449-1394) میتوانست پیشبینی کند که آثار و تحقیقات ارزشمند وی، در طی قرون متمادی، توسعۀ علوم را در جهان به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار میدهد؟ دستاوردهای مدرسۀ نجوم اُلُغبیگ، توسعه علوم ریاضی در غرب و شرق، هند و چین را به طور قابل ملاحظهای تحت تأثیر قرار داد.
در سالهای 1428 تا 1429، رصدخانۀ اُلُغبیگ به عنوان یکی از مهمترین رصدخانههای قرون وسطی در نزدیکی سمرقند ساخته شد. بر طبق طرح این رصدخانه، این بنا یک ساختمان سه طبقهای به صورت مدور با قطری معادل 46.4 متر و حداقل ارتفاعی معادل 30 متر بود. که یک ربعدایرۀ مرمری داشت. ستارهشناسان بزرگی که از دانشجویان اُلُغبیگ بودند، از جمله علی قوشچی و قاضیزادهرومی در رصدخانۀ اُلُغبیگ كار میكردند.
در میان تعداد بیشماری از مطالعات نجومی اُلُغبیگ که وی آنها را در این رصدخانه انجام داد، یکی از آثار بسیار ارزشمند و گرانبهای وی، Gurgan Zij است که بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این اثر، فهرست معروفی از ستارگان است، که شرح مختصات 1018 ستاره در آن بیان شده است. طول سال ستارهای از سوی اُلُغبیگ به میزان 365روز و 6 ساعت و 10 دقیقه و 8 ثانیه تعیین شد. موضوع تعجببرانگیز این است که رصدهای انجام شده توسط ستارهشناسان سمرقند، بدون استفاده از ابزارهای بصری انجام شدهاند، و انجام این رصدها توسط آنان، فقط با چشم غیر مسلح انجام شده است. طبق تحقیقات صورت گرفته توسط دانشمندان، این رصدخانه ابزارهای دیگری داشته که متأسفانه از این ابزارها محافظت نشده است.
نخستین بار در تاریخ ستارهشناسی، فهرست ستارگان توسط ستارهشناس بزرگ دوران باستان، یعنی هیپارخوس ارائه شد، که در قرن دوم پیش از میلاد زندگی میکرد. در فهرست ارائه شده از سوی این دانشمند بزرگ، مختصات حدوداً هزار ستاره بیان شده است؛ این فهرست، در اثر «المجسطی» که توسط بطلمیوس، دانشمند مشهور یونان باستان، به رشته تحریر درآمده، ذکر شده است (نام کامل رسالۀ المجسطی، عبارت است از «تألیف بزرگ ریاضیاتیِ ستارهشناسی در 13 فصل»).
فهرستی که امور مربوط به رصد آن در رصدخانۀ اُلُغبیگ انجام شد، اولین رصد مجدد کامل ستارگان محسوب میشود که پس از ارائۀ فهرست هیپارخوس-بطلمیوس انجام شد و فهرست ستارگان اُلُغبیگ بعد از گذشت 16 قرن پس از آن ارائه شد. فهرست اُلُغبیگ ،تقریباً مشتمل بر همان ستارگانی است که در فهرست بطلمیوسی ارائه شده بودند، اما مختصات مربوط به آنها، با دقت بیشتری ارائه شده است. در واقع، اُلُغبیگ، (پس از هیپارخوس) به دومین ستارهشناسی بدل شد که یک فهرست اصلی از ستارگان را (بر اساس رصدهای خودش) گردآوری نمود.
برای اینکه فهرستی از ستارگان ارائه دهید، تلاش فوقالعادهای لازم است، و باید در طول سالیان متمادی با تلاش مداوم و با سختکوشی زیادی کار کنید. فهرستهای ستارگان برای علم ارزش بسیار بالایی دارند. این فهرستها، ایدهای راجع به پراکندگی ستارگان در آسمان در اعصار و دورههای مختلف ارائه میدهند. به علاوه، این فهرستها برای مطالعۀ حرکات اجرام سماوی، مطالب مهمی به شمار میآیند.
پس از انتشار فهرست ستارگان اُلُغبیگ در سال 1648، این فهرست برای ستارهشناسان اروپایی، به فهرستی معروف و شناخته شده تبدیل شد، در جایی که کارهای اصلی مربوط به رصد ستارگان در رصدخانۀ اُلُغبیگ در سمرقند انجام شده بود، بخشی از این فهرست برای اولین بار در همینجا منتشر شد. امور مربوط به آمادهسازی چاپ این اثر انجام شد و پروفسور جان گریوز (1602-1652)، استاد نجوم دانشگاه آکسفورد، تفاسیر و توضیحاتی راجع به آن ارائه نمود. بعدها، برخی از قسمتهای این فهرست، به طور مجزا، بارها و بارها در انگلستان منتشر شدند.
در فهرستی تحت عنوان «فهرست آسمان پرستاره» که توسط ستارهشناس لهستانی منتشر شد، کتیبهای بینظیر وجود دارد که مجموعهای نمادین از آن دسته از بزرگترین منجمان جهان را به تصویر میکشد که در دورههای مختلف، در کشورهای گوناگونی زندگی میکردند. در این تصویر، منجمان پشت یک میز نشستهاند و در دو طرف آنها اورانیا، الهۀ نجوم قرار دارد، و تصویر اُلُغبیگ نیز در میان این منجمان به چشم میخورد.
پس از گذشت 17 سال پس از اولین چاپ انتشارات آکسفورد، متصدی عالِم کتابخانۀ بودلیان در آکسفورد، مترجم و خاورشناس انگلیسی، یعنی توماس هاید (1703-1636)، یک نسخۀ ویرایش شدۀ جدیدی از فهرست سمرقند را به زبان فارسی و لاتین تهیه نموده و آن را به چاپ رساند، و این فهرست را تحت عنوان « Tabulae Long, AC Lat. Stellarum Fixarum, ex observatione Ulugh Beighi» نامگذاری کرد، که در سال 1665 چاپ شد.
یوهان هاینریش فون مدلر، ستارهشناس و نقشهبردار قمری اهل آلمان، دهانۀ قمری را به افتخار اُلُغبیگ، اُلُغبیگ نام نهاد که آن را در نقشۀ قمری ترسیم نمود که در سال 1830 ارائه کرد.
دقیقترین تجزیه و تحلیل فهرست ستارگان اُلُغبیگ، که بر اساس مطالعۀ 8 نسخۀ خطی نگهداری شده در کتابخانههای بریتانیای کبیر انجام شد، در سال 1917 توسط ای.بی نوبلِم تحت عنوان «فهرست ستارگان اُلُغبیگ، بازبینی شده طبق تمامی نسخههای خطی فارسی موجود در بریتانیای کبیر» در ایالات متحده منتشر شد.
ابزار اصلی رصدخانۀ سمرقند یک دیوار مرمری ربع دایرهای با شعاعی معادل 40.2 متر و طول قوسی معادل 63 متر بود.
قسمت اعظم این ابزار بزرگ اندازهگیری زاویه، در زیر زمین، زیر صحن رصدخانه قرار دارد، که عمق آن در زیر زمین به بیش از 10 متر میرسد. نیمۀ دوم این ربع دایره، روی سطح زمین 28 متر ارتفاع دارد و به احتمال زیاد روی یک دژ مستطیلی شکل قرار گرفته بوده، که امروزه اثری از آن باقی نمانده است.
در جهت جنوب به شمال، یعنی در صفحۀ نصف النهاری، از این ربع دایره استفاده میشد تا ارتفاع خورشید، ماه و سیارات بالاتر از افق در زمان عبور آنها از نصف النهار سماوی، تعیین شود، همچنین این ربع دایره برای اندازهگیری فاصلۀ زاویۀ بین اجرام سماوی نورانی و هچنین برای رصد ستارههای درخشان مورد استفاده قرار میگرفت.
مقیاس بزرگ این ابزار به گونهای بود که این امکان را فراهم میکرد که رصدها با دقت بسیار بالایی انجام شوند، به ویژه، این امکان وجود داشت که بتوانند مختصات خورشید را با خطایی فقط معادل 1 ثانیۀ زاویهدار تعیین کنند. دقیقهها و ثانیههای قوس، بر مبنای یک مقیاس کمکی محاسبه میشدند. در امتداد فواصل مرمری، پلههایی از جنس آجر ساخته شده بودند که به اعماق تپه منتهی میشدند.
البته زمان نسبت به این بنای علمی، بیمروت بود. رصدخانۀ اُلُغبیگ به تدریج در گذر زمان تخریب شد و در پایان قرن هجدهم فقط تکههایی از آجر از آن باقی ماند.
در سال 1908 و 1914، در طول حفاری در منطقۀ سمرقند تحت نظارت دانشمند روسی و سمرقندی به نام وی.اِل ویاتکین، محل قرارگیری رصدخانه و بخشی از ابزار اصلی این رصدخانه، کشف شد. با این وجود، این کاووشها به نتایج مورد انتظار دست نیافتند. چرا که دریافتند این کشف تنها بقایای دیوار بیرونی یک ساختمان عظیم سه طبقه است.
البته تحقیق راجع به این رصدخانه، توسط یک نویسندۀ دانشگاهی به نام اِم.ای ماسون در سال 1941 و توسط وی.اِی شیشکین در سال 1947 با موفقیت از سر گرفته شد.
اکوپارک تاشکند
چه مدت از تعطیلات خود را با خانواده یا دوستان در طبیعت گذراندهاید، بدونی اینکه شهر را ترک کنید؟ البته که گذراندن تعطیلات، به این صورت هم واقعاً امکانپذیر است.
در مرکز پایتخت، در بخش میرزو-اولوگبیگ، یک منطقه تفریحی طبیعی بی نظیر وجود دارد که به افتخار ظهیر الدین بابور، تحت عنوان اکوپارک مرکزی نامگذاری شده است.
این پارک، برای ساکنان و افرادی که به پایتخت سفر میکنند، مکان تفریحی مناسبی به شمار میآید. تمامی آنچه که برای گذراندن اوقاتی دلپذیر در کنار عزیزانتان لازم دارید، در اینجا مهیاست: از جمله مسیرهای دو و دوچرخهسواری، زمین بازی کودکان، زمین بازی فوتبال، زمین بازی بدمینتون، زمین بازی والیبال و زمینهای بازی دیگر.
این پارک به واسطۀ وجود آبفشان، دریاچه، پل و به اصطلاح جزیرۀ عشاق، که توسط طراحان خارجی طراحی شده، بازدیدکنندگان زیادی را به سمت خود جلب میکند.
bokhara.org.All Rights Reserved 2021